我国云南西北部箭竹属一新种和井冈寒竹的中文名称

2013-09-08 07:23易同培
四川林业科技 2013年2期
关键词:竹类图志无毛

杨 林,易同培

(四川农业大学都江堰校区,四川 都江堰 611830)

香格里拉箭竹 空心竹(云南香格里拉) 新种 图版1:1~7

Fargesia xianggelilaensis Yi et L.Yang,sp.nov.,Pl.1:1 ~7

Species F.melanostachyi(Hand-Mazz.)Yi affinis,sed internodiis primo infra nodos setulosis luteolis;turionibus glabris;vaginis culmorum internodiis paulo brevioribus,glabris,fimbriis 3 ~ 8,ligulis truncatis,nonnunquam triangularibuss vel arcuatis,base non decurrentibus in bilateralibus;nervis secundariis foliorum 2-3-jugis,nervillis transversis manifestibus differt.

图版1 香格里拉箭竹

Rhizomata brevi-sympodialia,colla 2 cm ~8 cm longa,(4)10 mm ~20 mm diam.,15 ~20-nodis,intermediis 1.5 mm ~7 mm,in sicco saepe porcatis;vaginis triangulatis,2-dispositis,coriaceis,lutescentibus,nitidis,apice breviter cuspidatis,huad ciliatis.Culmi caespitosi,erecti,4 m ~5 m alti,1 cm ~ 2 cm diammetro,omnino 40~45-nodis,internodiis(4~8)22(27)cm,cylindricis sed interdum basi nonnihil complaratis ad latera ramorum,juventute farinosis,primo infra nodos setulosis luteolis,subtiliter longitudinali-nervatis,cavis,lingo 2 mm ~3.5 mm crasso,medullis obtritis;nodi vaginarum valde prominentes,impolito-purpurei,glabri;nodi culmorum plani vel leviter prominentes,viv-ides;intranodiis 2 mm ~3 mm altis.Gemma 1,longoovata,adpressa,nitida,margeginibus superis dense ciliata luteolo-fusca.Rami 8 ~16 in quoque nodo,fasciculati,decumbentes,15 cm ~ 45 cm longi,1 ~ 2(3)mm crassi,7 ~10-nodis,internodiis 0.5 cm ~15 cm longis,primo leviter farinosis.Turiones purpurei,glabri.Vaginae culmorum sero delapsae,luteolae,coriaceae,longotriangulares,internodiis paulo brevioribus,apice angusto-longo-triangulatae, glabrae, longitudinali-nervillis conspicuis,haud transversali-nervillis,margine superne nonnunquam dense luteolo-brunneo-ciliatae;auriculae nullae,fimbriae 3 ~ 8,luteolo-brunneae,erectae,3 mm~5 mm longae;ligulae truncatae,nonnunquam triangulares vel arcuatae,purpureo-brunneae,glabrae,c.1 mm altae;laminae erectae,lanceolatae vel lineari-lanceolatae,glabrae,longitudinari-nervilis utrinque conspicuis,2.5 cm ~12.5 cm longae et 2.5 mm ~10 mm latae,saepe involutae,margine serrulatae.Folia(2)3 ~4 in quoque ramulo;vaginae 3 ~4 cm longae,chloroticae vel purpureae,longitudinali-nervis et superne conspicuis porcatis,haud ciliatae;auriculae nullae,setae orales nulae vel paululum 1 ~ 2,c.2 mm longae,erctae,ravidae;ligulae leviter recavae vel truncatae,purpureae,glabrae,c.0.5 mm altae;petioli 1 mm ~2 mm longi,glabri;laminae lineari-lanceolatae,tenuiter papyraceae,4.5 cm ~8.5 cm longae et 5~9(10)mm latae,supra virides,subtus cinereo-virides,glabrae,apice acuminatae,basi cunneatae,nervis secundariis 2-3-jugis,nervillis transversis rectangularibus,margine serrulatae.Inflorescentia ignota.Turiones Augusto germinantes.

Yunnan(云南):Xianggelila(香格里拉),Hutiaoxia Town(虎跳峡镇),Baoshan Village(宝山村),Lengdu slope(冷独坡),Geographical coordinates

N27°27.703',E99°54.226',alt.3000 m,2005-10-18,Yi Tongpei(易同培)05065(Holotypus,SAUD=SIFS)。

地下茎短缩合轴型,秆柄长2 cm~8 cm,直径(4)10 mm~20 mm,具15节 ~20节,节间长1.5 mm~7 mm,干后常微具棱;鳞片三角形,交互紧密排列成2行,革质,黄色,光亮,上部具纵条纹,先端有短尖头,无缘毛。秆丛生,直立,高4 m~5 m,直径1 cm~2 cm,全秆具40节~45节,节间一般长约22 cm,最长达27 cm,基部节间长4 cm~8 cm,圆筒形,有时在分枝一侧基部稍扁平,幼时被白粉,节下初时被淡黄色小刺毛,稍具细纵肋,中空,秆壁厚2 mm~3.5 mm,髓锯屑状;箨环显著隆起,暗紫色,无毛;秆环平或稍隆起,光亮;节内高2 mm~3 mm。秆芽1枚,长卵形,贴生,有光泽,上部边缘密生淡黄褐色短纤毛。枝条在秆每节上8枚~16枚,簇生,斜展,长15 cm~45 cm,具7节~10节,节间长0.5 cm~15(20)cm,直径1 mm~2(3)mm,初时微被白粉。笋紫色,无毛;箨鞘迟落,淡黄色,革质,长三角形,稍短于节间长度,先端狭长三角形,无毛,纵脉纹不清晰,小横脉不发育,边缘上部有时密生黄褐色纤毛;箨耳缺失,鞘口繸毛3枚~8枚,淡黄褐色,直立,长3 mm~5 mm;箨舌截平形,有时呈三角形或弧形,紫褐色,高约1 mm,无毛;箨片直立,披针形或线状披针形,无毛,两面纵脉纹明显,长2.5 cm~12.5 cm,宽2.5 mm~10 mm,常内卷,边缘有微锯齿。小枝具叶(2)3枚~4枚;叶鞘长3 cm~4 cm,淡绿色或紫色,纵脉纹及上部纵脊明显,无缘毛;叶耳缺失,鞘口两肩无繸毛,稀具1枚~2枚长约2 mm灰黄色直立繸毛;叶舌微凹形、截形,紫色,无毛,高约0.5 mm;叶柄长1 mm~2 mm,无毛;叶片线状披针形,纸质,较薄,长4.5 cm~8.5 cm,宽5 mm~9(10)mm,上面绿色,下面灰绿色,两面均无毛,先端渐尖,基部楔形,次脉2对~3对,小横脉组成长方形,边缘具小锯齿。花枝未见。笋期8月。

本种近似黑穗箭竹Fargesia melanostachys(Hand-Mazz.)Yi,但秆的节间幼时在节下被淡黄色小刺毛;笋无毛;箨鞘稍短于节间,无毛,鞘口繸毛3枚~8枚;箨舌截平形,有时呈三角形或弧形,基部两侧不下延;叶片次脉2对~3对,小横脉清晰,易于区别。

秆供编制背篓及箩筐等用。

季春峰等在《热带亚热带植物学报》20(5):527~528页上发表了《井冈寒竹属一非法名称》一文,指出了井冈寒竹拉丁文学名的正名及各种异名名称和参考文献,以及同为杨保民06325号标本被重复命名的错误。井冈寒竹Gelidocalamus stellatus Wen是井冈寒竹属Gelidocalamus Wen的模式种,这在温太辉先生发表井冈寒竹属时就已经确定了,而且《中国植物志》第九卷第一分册、《中国竹类植物图志》、《中国竹类图志》、《中国竹亚科属种检索表》及《中国观赏竹》等专著都引出其拉丁文学名及其相应的中文名称,从而得到了较为广泛的承认和认同。但也有个别学者在《中国树木志》第四卷中将该属

Gelidocalamus Wen的中文名称写为短枝竹属(井冈寒竹属),模式种Gelidocalamus stellatus Wen的中文名仍然称井冈寒竹,而《Flora of China》vol.22.则将Gelidocalamus Wen的中文名称写为短枝竹属,其模式种Gelidocalamus stellatus Wen中文名称则被写为井冈短枝竹。李春峰等人文章的中文标题和关键词也称Gelidocalamus Wen为井冈寒竹属,但确又把这个属的模式种Gelidocalamus stellatus Wen的中文名称称为井冈短枝竹,沿袭了《Flora of China》vol.22.对Gelidocalamus stellatus Wen的中文名称用法。这种不符合逻辑的作法,不知作者是想用短枝竹属中文名称或是要用井冈寒竹属作为Gelidocalamus Wen的中文名称?从此看来,《井冈寒竹属一非法名称》一文,似乎既承认Gelidocalamus Wen是井冈寒竹属的中文名称,也承认Gelidocalamus Wen为短枝竹属中文名称,将Gelidocalamus Wen的中文名称弄得含混不清,使人费解。认为,按照现代植物中文命名方法,应将属名置于种加词后形成种的名称,如此才是正确的种名,例如马尾松、华山松等等。因此,我们建议,根据多数学者的意见,应将Gelidocalamus Wen的中文名称叫井冈寒竹属,该属模式种Gelidocalamus stellatus Wen的中文名称称为井冈寒竹,因为该属、种的拉丁名和中文名称是同时的、最早出现的合法有效名称,不可随意废除或拟另一名称加以取代,避免含混不清出现误导。

[1]耿以礼.中国主要禾本植物属种检索表附系统名录[M].北京:科学出版社,1957:10 ~12.

[2]耿以礼.中国主要植物图说——禾本科[M].北京:科学出版社,1959:6 ~7,21 ~26,28 ~29.

[3]温太辉.中国竹亚科一新属及若干新种[J].竹子研究汇刊,198,1(1):20 ~22,36 ~37.

[4]耿伯介.世界竹亚科各属的考订(之三)[J].竹子研究汇刊,1983,2(1):18 ~20.

[5]易同培.玉山竹属的研究[J].竹子研究汇刊,1986,5(1):8~66.

[6]易同培.中国箭竹属的研究[J].竹子研究汇刊,1988,7(2):1~119.

[7]杨保民.湖南竹子新分类群[J].湖南师范大学学报:自然科学版,1989,l2(4):333 ~338.

[8]杨保民.湖南14个新竹种[J].湖南师范大学学报:自然科学版,1990,13(增刊4):1 ~12.

[9]朱石鳞,马乃训,傅懋毅.中国竹类植物图志[M].北京:中国林业出版社,1994:214~215.

[10]耿伯介,王正平.中国植物志第九卷第一分册[M].北京:科学出版社,1996:387~480,620~630.

[11]Robert J.Soreng.Catalogue of New World Grasses(Poaceae):Ⅰ Subfamilies Anomochlooideae,Bambusoideae,Ehrhrtoideae,and Pharoideae[M].2000,Department of Botany,National Mueseum of Natural History,Washington,DC:57.

[12]郑万钧.中国树木志第四卷[M].北京:中国林业出版社,2004:5411~5414.

[13]Wu Zheng-Yi and Peter H.Raven.Flora of China Illustrations[M].2007,Beijing:Science Press,Volume 22:57 ~73,132 ~135.

[14]张丽兵,译.国际植物命名法规(维也纳法规)[M].北京:科学出版社,St.Louis:Missouri Botanical Press,2007:1 ~96.

[15]易同培,史军义,等.中国竹类图志[M].北京:科学出版社,2008:415 ~505,661 ~667.

[16]易同培,马丽莎,等.中国竹亚科属种检索表[M].北京:科学出版社,2009:127~145,189~191.

[17]史军义,易同培,等.中国观赏竹[M].北京:科学出版社,2012:438 ~476,542 ~543.

[17]季春峰,吴豪,杨光耀.井冈寒竹属一非法名称[J].热带亚热带植物学报,2012,20(5):527 ~528.

猜你喜欢
竹类图志无毛
基因编辑帮助无毛小鼠长出头发
系4. 心叶翠雀花系 Ser. Calthifolia
贵州杜鹃花科植物黔中杜鹃的补充描述
图志
竹类植物分类研究进展
中国竹类研究成果分析
Uncv无毛小鼠无毛基因的分子克隆及序列分析
图志